Người nông dân nhận được bao nhiêu tiền trên một tách cà phê?

– PROTECT THE ORIGIN –

Giá cà phê đã tăng liên tục và luôn ở mức cao (trên 2USD/ pound) trong suốt hơn hai năm qua. Mặc dù giá cao hơn nhưng không phải ai trong chuỗi cung ứng cũng được hưởng lợi từ việc này. Nhiều nông dân vẫn bán cà phê với giá thấp thậm chí lợi nhuận thu được không đủ để bù đắp chi phí sản xuất hay trang trải cuộc sống. Ngược lại, các nhà rang xay và cửa hàng cà phê lại tăng giá bán cho người tiêu dùng. Vậy người nông dân được nhận bao nhiêu trong giá bán lẻ của một ly cà phê? Cùng 43 Factory Coffee Roaster tìm hiểu qua bài viết này!

Giá trả cho người nông dân và các loại chi phí trong chuỗi cung ứng

Để hiểu được mức giá cuối cùng nông dân nhận được trên một tách cà phê, chúng ta cần xem xét các chi phí đầu nguồn góp phần vào số tiền được tính cho mỗi bao hoặc tách cà phê.

Giá Farmgate so với FOB

Về cơ bản, giá farmgate là số tiền mà người nông dân thực sự, trực tiếp nhận được. Thuật ngữ này bắt nguồn từ số tiền mà nhà sản xuất được trả “tại cổng trang trại” trước phí xuất khẩu hoặc chi phí bổ sung. Điều quan trọng cần lưu ý là giá farmgate (giá tại trang trại) khác với giá C (giá giao dịch của arabica trên Sàn giao dịch Liên lục địa (ICE)). Nó thường thấp hơn so với giá C bởi giá C chủ yếu do cung và cầu quyết định, nếu cà phê khan hiếm thì giá sẽ đẩy lên cao. Thông thường, rất khó có thể biết chính xác giá farmgate vì nó không được công khai rộng rãi. Chỉ có thương nhân và nhà rang xay mới biết được giá này.

Giá FOB, là số tiền phải trả cho một công-ten-nơ cà phê sẵn sàng xuất khẩu. Giá này bao gồm giá farmgate và các chi phí khác như xay xát, lưu kho, vận chuyển, bảo hiểm, hải quan và hoa hồng cho trung gian. 

Theo SCTG, năm 2021 giá FOB trung bình toàn cầu cho cà phê 87 điểm là 3,70 USD/pao, trong khi giá C trung bình chỉ là 1,42 USD/pao. Mà giá farmgate – giá mà nông dân nhận được còn thấp hơn giá C, vậy có thể thấy rằng người nông dân chỉ nhận được một phần nhỏ của giá trị cà phê. Họ phải chịu nhiều rủi ro và khó khăn trong quá trình sản xuất, nhưng lại không được hưởng lợi từ sự biến động của giá cà phê trên thế giới. Đây là một bất công về mặt kinh tế mà người nông dân trồng cà phê đang gánh chịu khi bị ép giá và không được hưởng lợi từ sự tăng giá của cà phê trên thị trường quốc tế.

Lợi nhuận của nông dân giảm khi chi trả cho các phí vận chuyển và sản xuất

Ngoài phí trả cho nhân công vận chuyển, thủ túc giấy tờ, có nhiều chi phí liên quan đến vận chuyển và xuất khẩu cà phê mà người nông dân cần chi trả. Ví dụ như chi phí vận tải bằng xe tải có thể lên tới 2 USD cho mỗi bao 60kg để chuyển cà phê từ trang trại đến hợp tác xã địa phương. Tổng chi phí vận chuyển trong nước có thể lên tới 4 USD/bao. Đây là một khoản chi phí lớn có thể trở thành gánh nặng đối với các nông dân trồng cà phê. Ngoài ra, nếu các nhà rang xay nhập khẩu cà phê thông qua các thương lái, người nông dân sẽ phải trả một tỷ lệ phần trăm cho các thương nhân (phí hoa hồng), khiến lợi nhuận họ nhận được đã thấp nay còn thấp hơn.

Nông dân cà phê còn phải chi trả nhiều chi phí khác để duy trì hoạt động sản xuất. Họ cần tái đầu tư một phần lớn thu nhập vào trang trại của họ để mua cây con mới, sửa chữa và bảo trì thiết bị, trồng lại cây cũ hoặc mua vật tư nông nghiệp. Họ cũng phải chia sẻ lợi nhuận với những người lao động khác trong chuỗi cung ứng cà phê, như người hái và công nhân xay xát. Theo Peter Roberts –  Nhà hướng dẫn giao dịch cà phê đặc sản (SCTG), chỉ có khoảng 60% giá FOB (giá xuất khẩu) được trả cho nông dân, trong khi 40% còn lại được dùng để thanh toán các chi phí trong nước và phí trung gian.

Giá bán lẻ và chi phí của các nhà rang xay

Peter chia sẻ rằng giá cà phê bán lẻ cao hơn đáng kể so với khoảng 30 năm trước. Chỉ số giá bán lẻ cà phê đặc sản (SCRPI) mà Transparent Trade Coffee thu thập được cho thấy, hầu hết các nhà rang xay cà phê đặc sản ở Bắc Mỹ bán 1lb hạt rang với giá từ 18,28 USD đến 38,99 USD. Tuy nhiên, giá bán lẻ này không chỉ bao gồm giá mua cà phê nhân mà còn các chi phí khác mà các nhà rang xay phải chịu. Theo ước tính, chi phí rang, đóng gói và lao động làm tăng thêm khoảng 4 USD mỗi lb vào giá bán lẻ .

Ngoài ra, chúng ta cũng cần biết rằng khi rang, hạt cà phê mất đi khoảng 14,7% khối lượng . Điều này có nghĩa là 1lb (khoảng 0,45kg) cà phê nhân chỉ cho ra khoảng 0,85lbs (khoảng 0,39kg) hạt rang để bán. Do đó, một bao tiêu chuẩn 60kg cà phê nhân không tương đương với 60kg cà phê rang.

Người nông dân nhận được bao nhiêu tiền trên một tách cà phê?

Trước tiên chúng ta phải xác định giá bán lẻ của một tách cà phê. Dựa trên tỷ lệ pha tiêu chuẩn của Hiệp hội Cà phê Đặc sản (1 phần cà phê với 18 phần nước) có thể ước lượng một tách cà phê phin 16 oz (473 ml) cần 25 g cà phê xay. Do đó, một pound cà phê rang có thể pha được khoảng 18 tách cà phê.

Giá bán của một pound cà phê đặc sản thường dao động từ 18 –  39 USD. Như vậy, mỗi tách cà phê có giá từ 1 – 2 USD. Tuy nhiên, người tiêu dùng thường phải trả khoảng 4 USD cho một ly cà phê phin tại các quán cà phê. Điều này cho thấy các quán cà phê có thể kiếm được từ 1.8 đô la Mỹ đến 3 đô la Mỹ lợi nhuận trên mỗi ly trước khi trừ chi phí nhân viên và chi phí khác.

Đối với người nông dân, theo Trung tâm Thương mại Quốc tế, người sản xuất chỉ chiếm khoảng 10% giá bán lẻ của cà phê. Nếu áp dụng cho các ví dụ trên, nông dân sẽ nhận được khoảng 0.4 USD trên mỗi tách cà phê.

Đây là một mức chi trả rất thấp so với những công sức người nông dân bỏ ra. Theo Chad Trewick – chủ sở hữu và người sáng lập Reciprocafé, người tiêu dùng vẫn chưa trả đủ tiền cho cà phê để người nông dân có thể hưởng được giá trị xứng đáng của sản phẩm. Dù có nhiều lo ngại về việc giá cà phê sẽ tăng cao hơn nữa, nhưng Chad tin rằng họ vẫn chưa trả đủ tiền cho cà phê để người nông dân có thể hưởng được giá trị tương xứng.

Còn với bạn thì sao, bạn thấy 0.4 USD có phải là mức chi trả hợp lý cho những nỗ lực của người nông dân trồng cà phê không? Chia sẻ bài viết và theo dõi 43 Factory Coffee Roaster để cùng tìm hiểu về người nông dân trồng cà phê ở những bài viết tiếp theo nhé!

Bài viết liên quan:

– Công nghệ – yếu tố thiết yếu thúc đẩy sản xuất cà phê phát triển

– Khám phá Bản đồ rủi ro về môi trường và nhân quyền của Fairtrade

– Tại sao phân loại cà phê nhân xanh lại quan trọng? Làm thế nào để tiêu chuẩn hoá việc phân loại?