Trồng cây cà phê Specialty có phải là một nghề thủ công đích thực?
Cà phê thơm ngọt đã gieo vào lòng ta một tình yêu và niềm mong được thấu hiểu. Cây cà phê là một loài cây đẹp đẽ, có lá bóng mượt, mang trên mình sức sống dẻo dai, bền bỉ. Liệu bạn đã từng thắc mắc về những hạt cà phê đã được gieo mầm ra sao? Và việc trồng cây cà phê Specialty liệu sẽ khác biệt không so với những cây cà phê đại trà?
Liệu bạn có tò mò về những hạt cà đã được nảy mầm ra sao?
Tổng quan về cây cà phê chất lượng cao
Việc trồng cà phê Specialty về cơ bản khác với việc trồng cà phê đại trà. Tất cả mọi thứ từ việc chọn giống cà phê và môi trường sống đều được thực hiện khác nhau khi hướng đến chất lượng tối đa. Việc trồng cà phê chất lượng cao đòi hỏi rất nhiều công sức của con người, điều này cũng được phản ánh qua giá cả.
Cây cà phê – hệt như một mẫu vật nhỏ thú vị với lá xanh bóng và có thói quen sinh trưởng nhỏ gọn. Có nguồn gốc từ Ethiopia, cây cà phê (Coffea arabica ) sẽ ra hoa vào mùa xuân với những bông hoa nhỏ màu trắng và sau đó kết trái với những quả mọng dài nửa inch. Dần dần, những quả cà phê chuyển từ màu xanh lá cây sang vỏ màu đỏ sẫm. Mỗi quả cà phê chứa hai hạt nhân xanh – thức quà tuyệt vời của thiên nhiên sẽ chiết ra những tách cà phê thơm hương bạn thưởng thức mỗi ngày.
Trong môi trường sống bản địa, cây cà phê phát triển thành những cây có kích thước trung bình. Nhưng người trồng thường xuyên cắt tỉa để cây có kích thước dễ quản lý hơn. Mặc dù cây cà phê là những cây trồng mạnh mẽ, nhưng thường sẽ mất vài năm trước khi cây trưởng thành cho hoa và kết vụ mùa đầu tiên.
Cây giống cà phê trong vườn ươm tại Fazenda Bella Epoca ở Brazil
Các điều kiện tăng trưởng tối ưu cho cây cà phê
Cao độ là chìa khóa
Độ cao là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng lớn đến hương vị hạt cà phê. Cây cà phê sinh trưởng ở độ cao cao với điều kiện khí hậu ôn hoà có thể làm chậm chu kỳ sinh trưởng, đồng thời hạn chế khá lớn tác động của sinh vật gây hại, tạo tiền đề tốt để các loại đường phức tạp quyện hòa giúp những nốt hương hấp dẫn ẩn sâu. Vì vậy nên, hầu hết cà phê đặc sản chất lượng vượt trội thường được trồng ở những sườn đồi cao khoảng trên 1000m so với mực nước biển.
Chất lượng đất
Giữ nước và thoát nước là những yếu tố cần thiết và vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của cây cà phê. Đất cần hút nước để dinh dưỡng tối đa cho cây. Đất cũng cần thoát nước tốt để rễ cây không bị thối.
Người trồng cà phê chất lượng cao rất ưu ái lựa chọn nguồn đất có hàm lượng khoáng chất cao để canh tác giống cây trồng này. Suốt quá trình sinh trưởng, cây con cà phê hay cây cà phê trưởng thành luôn được bổ sung chất dinh dưỡng qua lớp dất dày bởi chu trình tái tạo và làm mới đất.
Ánh sáng hợp lý
Đây cũng là một yếu tố cần thiết để tạo ra cà phê thơm ngon nhất. Những loại cà phê ngon thường được trồng trên cao và trong bóng râm. Bởi ánh nắng trực tiếp có thể làm cho quả cà phê chín quá nhanh. Những nốt hương tinh túy nhất sẽ được tích tụ theo thời gian nếu người nông dân có thể đáp ứng những yêu cầu quan trọng này.
Một trang trại cà phê được trồng ở Hawaii
Cách chọn hạt giống hoặc cây trồng
Có rất nhiều loại cà phê. Một số giống chất lượng cao nhưng dễ bị bệnh. Một số cho năng suất cà phê cao hơn những loại khác nhưng khó canh tác. Một số ngọt hơn và một số lại chỉ phù hợp với vài loại đất nhất định.
Vậy, làm thế nào để một nhà sản xuất chọn được giống cây đạt được hương vị mong muốn?
Nhà sinh vật học và nhà phân tích chuỗi giá trị cà phê của ICFC Panama, Valentina Pedrotti cho biết yếu tố đó sẽ khác nhau giữa các quốc gia. Khí hậu, đất, độ cao, độ ẩm và văn hóa địa phương thường là những đặc điểm quyết định sự lựa chọn của nhà sản xuất bởi nó có ảnh hưởng đến hương vị của cà phê Arabica cuối cùng. Tuy vậy, nhiều người vẫn đơn giản chỉ muốn trồng những gì vốn phổ biến trong khu vực đó từ trước đến nay theo truyền thống. Và các cân nhắc khác trong việc trồng trọt còn bao gồm chi phí, giá trị thị trường dự kiến của hạt cà phê, lẫn sâu bệnh cũng là một vấn đề lớn. Nên mọi sự lựa chọn đều nên được quyết định một cách khôn ngoan cũng như phù hợp với điều kiện vùng trồng.
Cách ươm trồng hạt giống
Ricardo Alvarez, nhà nông học tại Finca Los Tres Potros ở El Salvador nói rằng, đối với 2 giai đoạn đầu tiên của quá trình trồng cà phê, nhiệt độ quan trọng hơn nhiều so với độ cao. Ví dụ, phạm vi nhiệt độ lý tưởng của Arabica là 18°C – 21°C (64°F – 70°F). Nếu thời tiết nóng hơn mức này, cây có thể bị ảnh hưởng không tốt trong năng suất.
Alvarez thực hiện cách ươm hạt giống của mình bắt đầu với một luống hạt đầy cát đã qua xử lý để kích thích sự nảy mầm, phát triển, cũng như ngăn ngừa bệnh tật. Anh ấy ươm hạt cà phê trong luống hạt trong vòng 70 ngày.
Tiếp theo, anh cấy cây con vào từng túi chứa đầy hỗn hợp đất màu mỡ. Các cây non ở trong vườn ươm tí hon này tận 7 tháng cho đến cả một năm dài. Anh thực hiện bọc chúng bằng màng bọc nhựa để kiểm soát lượng ánh sáng được tốt hơn. Ở giai đoạn này, điều cần thiết phải lưu ý chính là phần rễ chính phải mọc thẳng đứng để tạo sự ổn định và khiến tăng tuổi thọ cho cây cà phê được ươm.
Khi giai đoạn đó được thực hiện xong, phải chuyển chúng – số hạt cà phê được ươm – sang các chậu riêng lẻ đã chứa đất được bón dinh dưỡng cẩn thận để cây phát triển tối ưu. Các cây con trong chậu được che nắng và tưới nước thường xuyên cho đến khi chúng đủ sức sống để chuyển đến khu vực đất nông trại rộng lớn – nơi chúng được phát triển lâu dài cho đến lúc thu hoạch. Theo Alvarez, tốt nhất nên trồng cây cà phê vào mùa mưa để đảm bảo được yếu tố đất vẫn ẩm vì rễ đã mọc chắc.
Một nông dân Nicaragua cắt tỉa cà phê sau khi thu hoạch anh đào trên cây
Thu hoạch
Tùy thuộc vào giống cà phê cụ thể mới có thể xác định được liệu sẽ mất khoảng 3 hay 4 năm để những bụi cà phê mới trồng có thể kết trái. Quả cà phê, thường được gọi là anh đào, tùy thuộc vào mức độ chín nó sẽ chuyển từ màu xanh lá cây sang màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm. Còn những quả chưa chín sẽ có màu xanh lục. Anh đào sẽ chín nhanh hơn dưới độ cao thấp hơn và nhiệt độ cao hơn mức tiêu chuẩn mà cà phê Arabica cần. Nhưng điều đó chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến hương vị hạt cà.
Nông dân có thể thu hoạch cà phê bằng tay để đảm bảo rằng chỉ những quả chín mới được hái. Chọn bằng tay là một quá trình vất vả và tốn nhiều công sức, nơi mọi người cần phải kiểm tra cẩn thận độ chín của từng quả anh đào một. Khó khăn hơn, anh đào có thể chín ở các thời kỳ khác nhau nên sẽ cần đến nhiều lần hái để dọn sạch một trang trại. Tuy rất vất vả và mất thời gian, nhưng sự chọn lọc kĩ lưỡng và kiên trì đó giúp đảm bảo mang lại những hạt cà chất lượng cao nhất trong chuỗi cung ứng.
Ở các nước như Brazil, nơi đất bằng phẳng và cà phê được trồng trong các trang trại lớn, một số nơi anh đào có thể được thu hoạch bằng máy. Nhưng dù do máy móc hay con người, thì cũng được chia ra 2 cách thu hoạch:
– Nhặt dải: Anh đào sẽ được tước khỏi cành bằng tay hoặc bằng máy.
– Hái có chọn lọc: Những quả anh đào đỏ được hái và những quả xanh sẽ được để lại trên cành chờ đến khi chín. Việc hái sẽ được thực hiện trong khoảng thời gian 10 ngày. Vì đây là phương pháp phải sử dụng rất nhiều lao động, nên nó chủ yếu được sử dụng để thu hoạch cà phê Arabica chất lượng cao.
Ở hầu hết các vùng khác chỉ có một mùa thu hoạch chính trong năm. Tuy nhiên ở một số quốc gia, chẳng hạn như Kenya và Colombia, vẫn có hai mùa thu hoạch; một mùa cho cây trồng chính và một mùa cây trồng phụ. Cà phê thu hái vào đầu và cuối vụ có thường có hương vị kém chất lượng hơn hẳn, trong khi cà phê hái giữa vụ sẽ đạt được hương vị tốt nhất. Các nhà rang xay am hiểu sẽ thường mua cà phê của họ vào giữa mùa vụ.
Thu hoạch được cho là thời điểm căng thẳng nhất. Vì cây cà phê ra trái với tốc độ không đồng đều
Những yếu tố tác động đến sinh trưởng cây cà phê
Nông trại cà phê là một hệ sinh thái phức tạp, bởi cà phê đặc sản hầu như không bao giờ phát triển trong các hệ thống độc canh. Và để có sự phát triển thích hợp, cây cà phê phải được đáp ứng bóng râm thích hợp, ở đây nông dân sẽ sử dụng các loại cây khác để thực hiện che nắng cho cây cà phê thương phẩm chính. Chúng thường là những loại cây có tán rộng, mọc nhanh và tạo bóng mát cho các bụi cà phê thấp hơn. Phương pháp này giúp ngăn ngừa cháy nắng và là phương pháp tiêu chuẩn được sử dụng ở những trang trại tốt nhất. Cây cà phê lúc mới thu hoạch nên được che bóng khoảng 70%, sau khi thu hoạch cà phê thì có thể tỉa bớt những cây che để cây cà phê có nhiều ánh sáng hơn, kích thích quá trình “tái sinh” cho mùa thu hoạch tiếp theo.
Một hoạt động được thực hiện quanh năm khác ở các nông trại là dọn cỏ – độ phì nhiều của đất cao và điều kiện khí hậu thuận lợi là môi trường lý tưởng cho sự phát triển nhanh chóng của các loại cây không mong muốn. Chúng cạnh tranh với cây cà phê để lấy không gian và chất dinh dưỡng. Ngoài ra, chúng phát triển rất nhanh và việc loại bỏ chúng là điều cần thiết cũng như một phần thói quen hàng ngày trong trang trại.
Đây chỉ là một vài trong số rất nhiều khía cạnh cần được quan tâm khi điều hành một trang trại cà phê sản xuất hạt cà phê Specialty.
Hạt cà phê sau khi sơ chế tại các nông trại
Vậy là bạn đã được biết tổng quan về cuộc hành trình của những hạt giống được gieo mầm vào đất cần được chuẩn bị những điều gì để có thể cho ra tách cà phê thành phẩm thơm ngon. Đây chưa phải là toàn bộ những gì hạt cà trải qua để trở nên hoàn hảo nhất trong trải nghiệm hương vị của bạn. Đằng sau quá trình trồng trọt và thu hoạch còn là sơ chế, rang xay và những phương pháp pha tinh tế nhằm lột tả thức vị tròn trịa nhất. Thấu hiểu cách trồng cây cà phê Specialty, như một cách để bạn ngắm nhìn một bức tranh đẹp đẽ trong một bộ sưu tập nghệ thuật khổng lồ, và bất cứ lúc nào bạn cũng có thể thưởng thức cà phê nguyên bản ngọt ngào đầy chất lượng ấy tại 43 Factory Coffee Roaster!
