SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NGÀNH CÀ PHÊ

Giống cây cà phê thuộc họ Rubiaceae, một bộ phận của nhóm thực vật hai lá mầm – nhóm thực vật có hoa ở cấp độ lớp mà hạt thông thường chứa hai lá trong phôi hay hai lá mầm. Hoa cà phê có mùi thơm, hương tương tự hoa hồi và chỉ có 3 loại được sản xuất rộng lớn với mục đích thương mại.

Cà phê Arabica Linné – Loài này được chia thành nhiều loại, một số thân cao (Bourbon, Typica,…) và một số thân lùn (Caturra, Catuai,…) Đây là loài tứ bội (4n=44) với hương vị vượt trội có hàm lượng caffein thấp và hương thơm đặc biệt. Loài cây này thường dễ mắc các bệnh như gỉ lá, đặc biệt ở các giống Bourbon. Trong số hơn 200 giống Arabica hiện có, một số giống nổi bật được ưa chuộng bao gồm:

– Typica: Được trồng chủ yếu ở Brazil; hầu hết các giống hiện có bắt nguồn từ giống này;

– Bourbon: Có sản lượng cao hơn 25% so với Typica;

– Mocha: Có nguồn gốc từ Ethiopia;

– Mundo Novo: Đây là giống được lai giữa Bourbon và một giống khác từ Sumatra;

– SL28 và Ruiru 11 từ Kenya;

– Pache Comun và Pache Colis: Cả hai đều là đột biến từ Typica;

– Maragogype: Một đột biến từ Typica, đặc trưng bởi kích thước hạt tương đối lớn, có nguồn gốc từ Brazil;

– Marella;

– Kent, S288 và S795: Tất cả những thứ này có nguồn gốc từ Ấn Độ;

– Blue Mountain: Giống nổi tiếng từ Jamaica;

Các giống lùn quan trọng nhất là:

– Caturra: Một đột biến từ Bourbon, được biết đến với năng suất và hương vị tốt; có nguồn gốc từ Brazil;

– Catuai: Giống lai giữa Caturra và Mundo Novo;

– Catimor: Giống lai giữa Caturra và Hybrido de Timor.

Cà phê Canephora Pierre – Loài này được chia thành nhiều loại, nhưng hai loại chủ yếu được trồng cho mục đích thương mại: Robusta và Conilon (chủ yếu được trồng ở Brazil). Nhìn chung, đây là loài lưỡng bội (2n = 22) với hương vị kém hơn nhưng năng suất cao hơn; có khả năng chống bệnh gỉ sắt (Hemileia differatrix), tuyến trùng nút rễ (Meloidogyne exigua, M. incognita, M. paranaensis, Pratylenchus brachyurus và P. Coffeee) và bệnh trên hạt cà phê (Colletotrichum kahawae). Các giống quan trọng :

– Robusta: Giống phổ biến nhất;

– Conilon: Được trồng chủ yếu ở Brazil;

– Kouilou hoặc Kwilu: Có hạt và quả nhỏ hơn Robusta.

Có không ít giống lai giữa C.Arabica và C.Canephora; lai tự nhiên như Hybrido de Timor và lai nhân tạo như Arabusta được tạo ra ở Bờ Biển Ngà.

Cà phê Liberica Hiern – Đây là một loài lưỡng bội (2n = 22) bao gồm một số giống như var.liberca, var.dewevrei và var.excelsa. Loài này được biết đến với hương vị cà phê tưng đối khó chịu và có mùi đất. Mặc dù có khả năng chống bệnh gỉ sắt tốt, loài này đang suy giảm và ít được gieo trồng hơn bởi nhu cầu giảm.

Bảng 1 hiển thị một số đặc điểm cụ thể và các thông số chất lượng của các loài cà phê.

Jorge Raul Rivera là một nhà sản xuất Finca Santa Rosa ở San Ignacio, EL Salvador cho biết: người nông dân ở đây thường lựa chọn canh tác loại cà phê Pacamara quý hiếm vì giá thành và chất lượng của chúng cao, dù sản lượng thấp và cây cà phê cũng rất dễ bị tổn thương.

Việc lựa chọn giống cà phê thường phụ thuộc vào cách canh tác và thị trường phân phối sản phẩm.

Vùng đất trồng cà phê là yếu tố chủ chốt và quan trọng trong việc quyết định sẽ canh tác giống cà phê nào. Một giống có năng suất cao và đáp ứng nhu cầu của thị trường, nhưng không phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng ở địa điểm canh tác thì khó lòng được lựa chọn để gieo trồng.

Nếu lựa chọn một loại cây trồng cần môi trường khô ráo, tương đối mát mẻ nhưng lại canh tác ở khu vực ấm và ẩm thì kết quả thu được không phải quá khó đoán.

Diego Cobo là quản lý của Elixir Cafe ở Cauca, Colombia cho biết: các biến số mà người trồng cà phê cần xem xét là chất lượng gen, nơi xuất xứ của hạt giống và đặc điểm của đất đai nơi sẽ gieo trồng. Với khu vực canh tác nơi ông sống, Castillo là giống cà phê phổ biến, phù hợp với thổ nhưỡng nơi đây và có thể đề kháng với bệnh gỉ sắt ở cà phê.

Cần nghiên cứu nghiêm túc và cụ thể khí hậu nơi cây cà phê sinh sống bao gồm lượng mưa, độ ẩm và nhiệt độ. Người nông dân cũng có thể sử dụng các kỹ thuật lập bản đồ hiện trường như phân tích đất để đánh giá giống nào sẽ phát triển mạnh trên khu vực đất cụ thể và lượng phân bón cần thiết cho hiệu quả cao nhất. Bảng phân tích này có thể tiết lộ thông tin hữu ích để thực hiện xen canh hoặc tối ưu hoá lượng đất sử dụng.

Ngày nay, biến đổi khi hậu có tác động rất lớn đến quá trình canh tác và chăm sóc cây trồng. Vì vậy, việc thấu hiểu và nhạy bén trong nghiên cứu và lựa chọn giống trồng, phát triển giống mới cũng được chú trọng đầu tư.

Một điều quan trọng nữa là phải xem xét nhu cầu của người tiêu dùng và khả năng tiếp cận thị trường của người sản xuất khi lựa chọn giống cà phê. Nếu đầu tư vào cà phê Specialty nhưng không có mối quan hệ để bán nó với mức giá phù hợp, người nông dân có thể bị thua lỗ. Tương tự, nếu không có nhu cầu đối với giống đang được ươm trồng, hoặc nhu cầu đang dư thừa, người nông dân có thể buộc phải bán cà phê với giá thấp hơn thị trường.

Carlos chia sẻ một yếu tố cần xem xét khi lựa chọn các giống cà phê là thị trường, vị ngon cà phê và ai sẽ mua nó.

Vì vậy, người nông dân luôn cần thực hiện nghiêm túc nghiên cứu về cơ hội bán hàng tại địa phương và xem xét tham gia một hiệp hội hoặc hợp tác xã có thể giúp bạn thực hiện các mối quan hệ kinh doanh mới. Là một nhóm các nhà sản xuất phù hợp, bạn có thể tiếp cận các tài nguyên giá trị, có thể tận dụng các cơ hội tiếp thị và kinh doanh cũng như học hỏi kinh nghiệm từ các hội viên khác.



PHẦN 1: GIỐNG CÀ PHÊ VÀ ĐIỀU KIỆN CANH TÁC

PHẦN 2: KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ CHO SỰ PHÁT TRIỂN CÀ PHÊ

PHẦN 3: NGƯỜI LÀM CÀ PHÊ

Photo: © iStock/andresr