Cà phê và bệnh tiểu đường: Uống cà phê có lợi hay hại?
Tiểu đường là căn bệnh ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại với độ tuổi trẻ hóa. Những người trẻ cũng có khả năng mắc bệnh này nếu không có lối sống lành mạnh. Thực phẩm hàng ngày có thể ảnh hưởng nhiều đến các nguy cơ của bệnh. Vậy thì cà phê và bệnh tiểu đường có mối liên hệ như thế nào? Uống cà phê có lợi hay hại cho bệnh nhân? Cà phê có giúp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh ở người khỏe mạnh? Cùng XLIII Coffee tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Cà phê có thể giúp người tiểu đường loại 2 giảm nguy cơ tử vong
Kết quả nghiên cứu từ Trường Y Harvard
Một nghiên cứu do PGS Qi Sun và cộng sự từ Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan thực hiện trên 15.500 bệnh nhân tiểu đường loại 2 đã chỉ ra tác động của một số loại đồ uống phổ biến. Kết quả cho thấy những người uống cà phê hàng ngày có nguy cơ tử vong thấp hơn 26% so với nhóm ít hoặc không uống. Kết quả này cho thấy cà phê có thể đóng vai trò tích cực đối với người tiểu đường nếu sử dụng đúng liều lượng.
Nghiên cứu phân tích chế độ ăn uống của gần 15.500 người trưởng thành được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường loại 2. Tuổi trung bình của nhóm là 61, nữ giới chiếm 75%.
Tác động của các loại đồ uống khác nhau với người tiểu đường
Bên cạnh cà phê, nghiên cứu cũng chỉ ra tác động của các loại đồ uống khác:
– Uống trà, nước lọc thường xuyên giúp giảm 21-23% nguy cơ tử vong sớm và bệnh tim.
– Sữa ít béo cũng làm giảm nhẹ 12% nguy cơ.
– Ngược lại, đồ uống có đường (nước ngọt, nước trái cây) và sữa nguyên kem lại làm tăng 20-29% nguy cơ tử vong cũng như mắc tiểu đường typ 2, bệnh tim mạch.
Như vậy, cà phê, trà và nước lọc là lựa chọn tốt cho người tiểu đường, trong khi cần tránh các loại nước có đường và chất béo bão hoà cao.
Uống cà phê có làm tăng đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường?
Tác dụng trái chiều của các hoạt chất trong cà phê
Cà phê chứa nhiều hoạt chất có những tác động khác nhau đến cơ thể người bệnh tiểu đường:
– Caffeine và polyphenol có khả năng chống oxy hoá, phòng ngừa tiểu đường typ 2, bệnh tim, ung thư.
– Magnesium và chromium giúp tăng độ nhạy insulin và giảm nguy cơ mắc tiểu đường.
– Tuy nhiên, một số nghiên cứu lại cho rằng caffeine có thể làm giảm độ nhạy insulin tạm thời sau khi uống.
Như vậy, lợi ích của các hoạt chất trong cà phê có thể bù trừ cho tác dụng của caffeine, nhưng điều này không thể khẳng định tuyệt đối.
Lời khuyên khi uống cà phê với bệnh nhân tiểu đường
Để đảm bảo an toàn, người tiểu đường nên:
– Quan sát lượng đường huyết sau khi uống. Nên uống lượng ít trước, nếu không bị ảnh hưởng mới tăng dần liều lượng.
– Không uống quá 250mg caffeine/ngày (tương đương 2-3 ly cà phê).
– Không cho thêm đường, sữa, kem vào cà phê.
Người tiểu đường nên uống loại cà phê nào?
Cà phê khử caffeine (decaf) – sự lựa chọn an toàn
Caffeine trong cà phê là nguyên nhân chính có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng kiểm soát đường huyết. Vì vậy, người bệnh nên chuyển sang uống cà phê decaf – loại đã được loại bỏ ít nhất 97% hàm lượng caffeine so với cà phê thông thường. Sử dụng cà phê decaf sẽ giảm thiểu tác động lên độ nhạy insulin, giúp bệnh nhân tận hưởng hương vị cà phê một cách an toàn hơn.
Lưu ý khi pha chế cà phê cho người bệnh
Ngoài việc lựa chọn loại cà phê phù hợp, bệnh nhân tiểu đường cũng cần chú ý một số nguyên tắc khi pha chế:
– Không cho thêm đường, sữa béo, kem vào cà phê.
– Ưu tiên pha với phin truyền thống hoặc máy pour-over để kiểm soát được lượng cà phê và nước.
– Nếu muốn tăng hương vị có thể thêm một chút bột quế, vỏ cam khô hoặc vài giọt giấm táo.
Cà phê giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường loại 2 ở người khỏe mạnh
Nghiên cứu của Đại học California về tác động của cà phê
Một nghiên cứu vào năm 2011 do các nhà khoa học tại Đại học California, Los Angeles (UCLA) thực hiện đã chỉ ra mối liên hệ giữa uống cà phê và mức độ globulin gắn với hormone giới tính (SHBG) trong máu. SHBG càng cao thì nguy cơ mắc tiểu đường typ 2 càng thấp. Nghiên cứu phân tích trên 720 người, trong đó một nửa mới được chẩn đoán mắc tiểu đường.
Mức độ giảm nguy cơ tiểu đường theo liều lượng cà phê
Kết quả cho thấy những người uống ít nhất 4 tách cà phê mỗi ngày có nồng độ SHBG cao hơn và giảm 56% nguy cơ mắc tiểu đường so với nhóm không uống. Như vậy, cà phê không chỉ tốt cho bệnh nhân mà còn đóng vai trò phòng ngừa căn bệnh này ở những người khỏe mạnh, một phát hiện rất đáng chú ý.
Tại sao người thừa mỡ, tiểu đường nên uống cà phê?
Kết quả từ nghiên cứu mới trên tạp chí BMJ Medicine
Tháng 5/2023, các nhà khoa học từ nhiều trường đại học hàng đầu châu Âu đã công bố nghiên cứu trên tạp chí BMJ Medicine khẳng định lợi ích tuyệt vời của cà phê với những người thừa mỡ và tiểu đường. Cụ thể, nồng độ caffeine cao trong máu giúp hạn chế cực kỳ hiệu quả lượng mỡ cơ thể cũng như giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường typ 2.
Cơ chế tác động của caffeine và cách uống cà phê đúng
Caffeine thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giảm sự thèm ăn, từ đó hỗ trợ giảm cân. Để tối ưu hóa lợi ích, người thừa mỡ và tiểu đường nên:
– Dùng cà phê nguyên chất, không pha thêm đường, sữa để hạn chế calo.
– Giới hạn ở mức 3-5 ly/ngày (tương đương 400mg caffeine) để tránh tác dụng phụ.
Bên cạnh đó, uống cà phê còn có thể giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh khác như Parkinson, Alzheimer, ung thư đại trực tràng…
Các lưu ý về chế độ ăn cho người tiểu đường loại 2
Những thực phẩm nên bổ sung
BS Lê Thùy Linh (BV Quân Y) khuyến cáo người bệnh tiểu đường nên bổ sung các loại thực phẩm sau:
– Ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ, gạo lứt, rau củ: hấp, luộc
– Cá, thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da: hấp, luộc, áp chảo
– Trái cây tươi, rau sống/hấp/luộc
– Các loại dầu thực vật tốt như dầu đậu nành, vừng, dầu cá, olive…
– Cân đối các nhóm dưỡng chất: protein 15-20%, lipit 25-30%, gluxit 50-60% tổng năng lượng.
Những thực phẩm cần hạn chế
Ngược lại, người bệnh nên tránh các thực phẩm dưới đây:
– Gạo trắng, bánh mì, miến, các loại củ nướng nhiều tinh bột
– Thực phẩm giàu chất béo bão hòa, cholesterol: thịt mỡ, da gà, kem, dầu dừa…
– Bánh kẹo ngọt, nước ngọt có gas, gia vị đóng hộp
– Hoa quả sấy khô có hàm lượng đường cao.
Cà phê specialty dành cho người bệnh tiểu đường
Cà phê specialty là gì?
Cà phê Specialty là những loại cà phê đặc biệt, có chất lượng cao và được xếp hạng từ 80 điểm trở lên theo thang điểm 100 của Hiệp hội Cà phê Đặc sản (SCA). Đây là những hạt cà phê nguyên chất, không tạp chất, được thu hoạch, chế biến và rang xay theo quy trình khắt khe để đảm bảo hương vị thượng hạng và giá trị dinh dưỡng cao nhất.
Lợi ích của cà phê specialty với người tiểu đường
– Giàu chất chống oxy hóa như axit chlorogenic, polyphenol và được đánh giá cao hơn so với cà phê regular trên thị trường.
– Hàm lượng caffeine vừa phải, đủ để mang lại tác dụng tăng cường năng lượng và độ tỉnh táo mà không gây kích thích quá mức cho cơ thể.
– Hương vị đa dạng, dễ chịu và sâu lắng hơn, không cần bổ sung thêm đường hoặc chất béo.
– Nguồn gốc rõ ràng, thường được trồng tại một vùng cụ thể với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt, mang đến sự khác biệt về phẩm chất và hàm lượng chất dinh dưỡng.
Bí quyết chọn mua cà phê Specialty phù hợp
– Chọn cà phê Arabica 100%, không xen lẫn Robusta.
– Đọc kỹ nhãn sản phẩm, chọn loại rang mộc hoặc rang sáng (light roast), nguyên hạt, không tẩm ướp hương liệu, không pha trộn tạp chất.
– Lựa chọn cửa hàng cà phê uy tín, có kiến thức và kinh nghiệm phù hợp để tư vấn loại cà phê specialty tốt nhất cho người bệnh tiểu đường.
– Ưu tiên cà phê được thu hoạch và rang xay trong thời gian gần đây để đảm bảo độ tươi và chất lượng.
Pha chế cà phê specialty tốt cho người bệnh tiểu đường
– Nên pha bằng phin truyền thống hoặc máy pha cà phê pour over để kiểm soát lượng nước và nhiệt độ pha, cho chất lượng tách cà phê tốt nhất.
– Sử dụng cà phê nguyên hạt, tự xay trước khi pha để hương vị được bảo toàn tối đa.
– Tỷ lệ cà phê : nước thường là 1:15 hoặc 1:17 tùy khẩu vị.
– Nếu cần, có thể tăng hương vị cho tách cà phê bằng một chút bột quế, vỏ cam khô hoặc một vài giọt giấm táo. Khuyến khích uống nguyên vị để thẩm thấu hương nguyên bản của cà phê.
Tạm kết
Như vậy, bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về mối liên hệ giữa cà phê và bệnh tiểu đường, giúp người bệnh hiểu rõ hơn về tác động của cà phê đối với sức khỏe của họ. Các nghiên cứu khoa học cho thấy uống cà phê điều độ (1-2 tách mỗi ngày) có thể mang lại những lợi ích nhất định trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh và kiểm soát đường huyết. Tuy nhiên, người bệnh tiểu đường cần lưu ý chọn loại cà phê phù hợp, pha chế đúng cách và không nên lạm dụng cà phê quá mức.
Cà phê Specialty với chất lượng cao, giá trị dinh dưỡng tốt và hương vị tinh tế là một gợi ý không tồi cho người bệnh tiểu đường muốn thưởng thức cà phê mà vẫn đảm bảo sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng cà phê cần phải tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng cá nhân và nên có sự tham vấn từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Hy vọng rằng với những chia sẻ trong bài viết này, người bệnh tiểu đường sẽ có thêm kiến thức và sự tự tin để thưởng thức cà phê một cách lành mạnh, an toàn và không kém phần ngon miệng. Chúc bạn có những tách cà phê thơm ngon và tốt cho sức khỏe mỗi ngày!
FAQs
Q1: Uống cà phê có tốt cho người bị tiểu đường không?
A1: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng uống cà phê với liều lượng vừa phải (khoảng 2-3 ly mỗi ngày) có thể giúp người bệnh tiểu đường loại 2 giảm nguy cơ tử vong và các biến chứng. Tuy nhiên, bệnh nhân cần lưu ý sử dụng cà phê khử caffeine, không pha thêm đường hoặc kem sữa béo để tránh ảnh hưởng đến đường huyết. Bên cạnh đó, nên theo dõi phản ứng cá nhân và tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp.
Q2: Người khỏe mạnh uống cà phê có giảm nguy cơ mắc tiểu đường không?
A2 : Các nghiên cứu cho thấy uống cà phê thường xuyên, đặc biệt là từ 4 ly trở lên mỗi ngày, có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 ở người khỏe mạnh. Cơ chế chính là do cà phê giúp tăng nồng độ globulin gắn với hormone giới tính (SHBG) trong máu, mà SHBG càng cao thì nguy cơ mắc tiểu đường càng thấp. Tuy nhiên, mỗi người cần cân nhắc liều lượng phù hợp để tránh tác dụng phụ của caffeine.
Q3: Tại sao người thừa mỡ, tiểu đường nên uống cà phê?
A3: Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí BMJ Medicine cho thấy nồng độ caffeine cao trong máu giúp hạn chế lượng mỡ cơ thể và giảm nguy cơ mắc tiểu đường loại 2 ở người thừa cân, béo phì. Cơ chế là do caffeine thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giảm sự thèm ăn và hỗ trợ giảm cân. Để tối ưu lợi ích, người thừa mỡ và tiểu đường nên uống cà phê nguyên chất, không đường, sữa và giới hạn từ 3-5 ly mỗi ngày.
Q4: Người bệnh tiểu đường nên lưu ý gì về chế độ ăn uống?
A4: Chế độ ăn uống là yếu tố quan trọng trong kiểm soát bệnh tiểu đường. Người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm như ngũ cốc nguyên hạt, đậu đỗ, gạo lứt, rau củ, cá, thịt nạc, trái cây tươi và các loại dầu thực vật tốt. Đồng thời, cần hạn chế tiêu thụ gạo trắng, bánh mì, thực phẩm giàu chất béo bão hòa, bánh kẹo ngọt, nước ngọt có ga. Bên cạnh đó, việc cân đối tỉ lệ các nhóm dưỡng chất trong bữa ăn hàng ngày cũng rất cần thiết.
Q5: Ngoài tiểu đường, uống cà phê còn giúp phòng ngừa những bệnh gì?
A5: Các nghiên cứu đã chỉ ra nhiều lợi ích sức khỏe của cà phê, ngoài tác dụng phòng ngừa và hỗ trợ điều trị tiểu đường. Cụ thể, uống cà phê thường xuyên có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh như Parkinson, Alzheimer, ung thư đại trực tràng, bệnh tim mạch và đột quỵ. Cơ chế chính là nhờ vào các hoạt chất chống oxy hóa mạnh có trong cà phê như polyphenol và axit chlorogenic. Tuy nhiên, mỗi người cần điều chỉnh liều lượng và cách sử dụng phù hợp để tối ưu lợi ích và hạn chế tác dụng phụ.
Bài viết liên quan:
– Uống cà phê khi say – Lợi bất cập hại
